Diagnose informatie in de ggz van 2011 tot 2023 Ggz zonder diagnosen CBS 2021 Geen informatie meer beschikbaar vanaf 2019 NZahoofdgroepen en DSM-5 Totaaloverzichten per diagnosegroep en kenmerk

Diagnose informatie in de ggz van 2011 tot 2023

25 Februari 2025 Theo Broekman

Vanaf 2011 tot nu heeft de ggz met drie verschillende datasets van diagnoses te maken.
De 2 datasets van 2011-2016 en 2017-2021 worden door het CBS als volgt toegelicht: De specialistische GGZ registreert de diagnoses in detail en volgt daarbij de DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), tot en met 2016 versie IV en vanaf 2017 versie 5. Voor de aanlevering tot en met 2016 aan het dbc-informatiesysteem DIS en aan de verzekeraars wordt de diagnose-informatie reeds geaggregeerd en (vanaf 2017) geconverteerd naar hoofdgroepen die zijn gebaseerd op de DSM-IV. Hierbij gaat informatie verloren.

Sinds 2022 worden niet de NZa hoofdgroepen maar de NZa DSM-5 hoofdgroepen (aan Vektis) geleverd. Tabel 1 geeft een overzicht.

Dataset	Periode	Classificatie systeem	Data	Diagnoseinformatie		Methode
Tabel 1 Datasets: kenmerken
Dataset	Periode	Classificatie systeem	Data	hoofdgroepen (n)	detailgroepen (n)	Methode
CBS 83709NED	2011-2016	DSM-IV	DSM-IV hoofd- en detailgroepen	18	106	Geaggregeerd
CBS 84857NED	2017-2021	DSM-5	NZa hoofdgroepen	16	0	Geconverteerd
Vektis	2023-	DSM-5	NZa DSM-5 hoofdgroepen	14	0	Geaggregeerd

Om de diagnosecijfers in de tijd te kunnen interpreteren hebben we de twee datasets van het CBS omgezet naar de NZa DSM-5 hoofdgroepen zoals die sinds 2022 gebruikt worden (Vektis heeft (nog) geen data over 2022 gepubliceerd).

Voor de dataset met DSM-IV hoofd- en detailgroepen is dat redelijk gelukt. Omdat die informatie bevat over 106 detailgroepen kunnen bijna alle diagnosegroepen van 2011-2016 geaggregeerd worden in NZa DSM-5 hoofdgroepen. In ongeveer 2 500 tot 5 000 gevallen kan dat niet eenduidig. Tabel 2 geeft een overzicht van de omzetting per groep en per jaar van DSM-IV hoofd- en detailgroepen naar NZa DSM-5 hoofdgroepen.

NZa DSM-5 hoofdgroepen	DSM-IV hoofd- en detailgroepen	n
Tabel 2 Gespecialiseerde ggz: DSM-IV hoofd- en detailgroepen omgezet naar NZa DSM-5 hoofdgroepen per jaar (2011-2016)
NZa DSM-5 hoofdgroepen	DSM-IV hoofd- en detailgroepen	2011	2012	2013	2014	2015	2016
1 Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen [1]
	1.1 Zwakzinnigheid
	1.10.4 Overig kindertijd: overig of NAO	700	850	1 100	1 135	530	400
	1.2 Totaal leerstoornissen	490	405	290	190	85	35
	1.3 Stoornissen motorische vaardigheden	10	15	10	15	5	5
	1.4 Communicatiestoornissen	140	145	150	105	65	45
	1.5 Totaal pervasieve ontwikk.stoorn.	25 920	27 830	31 270	33 215	30 335	30 905
	1.6.1 Aandachtstekort: hyperactiviteit	42 560	42 895	45 965	46 325	38 875	35 340
	1.8 Totaal Tic-stoornissen	490	480	495	510	370	295
Subtotaal		70 310	72 620	79 280	81 495	70 265	67 025
2 Schizofreniespectrum- en andere psychotische stoornissen [2]
	5 Totaal schizofrenie e.a. psychot. st.	66 165	66 005	67 825	64 175	59 755	59 685
Subtotaal		66 165	66 005	67 825	64 175	59 755	59 685
3 Bipolaire-stemmingsstoornissen [3]
	6.2 Totaal bipolaire stoornissen	30 255	30 045	31 005	30 145	28 450	28 250
	6.3 Stemmingsstoornis: overig of NAO^a)	5 295	7 180	8 695	7 195	5 950	6 350
Subtotaal		35 550	37 225	39 700	37 340	34 400	34 600
4 Depressieve-stemmingsstoornissen [4]
	6.1 Totaal depressieve stoornissen	202 290	207 785	223 000	198 170	173 480	170 385
Subtotaal		202 290	207 785	223 000	198 170	173 480	170 385
5 Angststoornissen [5]
	1.10.1 Overig kindertijd: separatieangst	180	155	170	160	140	125
	1.10.2 Ov.kind.tijd: selectief mutisme	10	10	15	20	10	15
	7.1 Paniekstoornis zonder agorafobie	10 625	10 255	10 835	9 390	8 210	8 100
	7.10 Angststoornissen: overig of NAO	24 020	29 130	33 345	26 215	20 635	21 150
	7.2 Paniekstoornis met agorafobie	16 475	15 125	15 575	13 920	12 105	11 315
	7.4 Specifieke fobie	2 940	2 470	2 375	1 700	1 180	995
	7.5 Sociale fobie	10 850	10 175	10 610	9 300	7 800	7 880
	7.9 Gegeneraliseerde angststoornis	16 625	16 940	18 565	17 780	16 560	16 465
Subtotaal		81 725	84 260	91 490	78 485	66 640	66 045
6 Obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen [6]
	7.6 Obsessieve-compulsieve stoornis	11 780	11 405	12 075	11 540	10 650	10 535
Subtotaal		11 780	11 405	12 075	11 540	10 650	10 535
7 Trauma- en stressorgerelateerde stoornissen [7]
	1.10.3 Ov.kind.tijd: react.hechtingsst.	580	635	695	795	495	430
	7.7 Posttraumatische stress-stoornis	43 390	44 225	50 935	50 930	49 415	53 990
	7.8 Acute stressstoornis	1 325	1 580	1 720	1 390	1 155	1 105
	15 Totaal aanpassingsstoornissen	95 925	25 365	2 415	630	385	415
Subtotaal		141 220	71 805	55 765	53 745	51 450	55 940
9 Somatisch-symptoomstoornis en verwante stoornissen [8]
	8 Totaal somatoforme stoornissen	32 740	33 765	34 095	28 265	26 905	28 750
Subtotaal		32 740	33 765	34 095	28 265	26 905	28 750
10 Voedings- en eetstoornissen [9]
	1.7 Voedings- en eetstoorn. kindertijd	50	45	30	20	5	5
	12 Totaal eetstoornissen	13 680	13 665	13 910	12 550	9 900	9 820
Subtotaal		13 730	13 710	13 940	12 570	9 905	9 825
16 Middelgerelateerde en verslavingsstoornissen [10]
	4 Totaal aan middel gebonden stoorn.	78 395	73 735	76 310	70 085	64 165	64 480
	14.2 Pathologisch gokken	2 700	2 385	2 370	1 990	1 700	1 985
Subtotaal		81 095	76 120	78 680	72 075	65 865	66 465
17 Neurocognitieve stoornissen [11]
	2 Totaal cognitieve stoornissen	47 950	42 635	41 350	33 905	28 095	23 655
Subtotaal		47 950	42 635	41 350	33 905	28 095	23 655
18 Persoonlijkheidsstoornissen [12]
	16 Totaal persoonlijkheidsstoornissen	97 575	100 745	113 105	109 080	100 350	100 320
Subtotaal		97 575	100 745	113 105	109 080	100 350	100 320
22 Andere problemen die een reden van zorg kunnen zijn [13]
	17 Totaal andere probl. reden voor zorg	104 885	69 495	20 105	1 695	705	520
Subtotaal		104 885	69 495	20 105	1 695	705	520
23 Restgroep [14]^b)
	10 Dissociatieve stoornissen	2 740	2 615	2 640	2 485	2 175	2 205
	1.6.2.1 Gedragsstoornis	760	610	640	585	305	210
	1.9 Stoornissen in de zindelijkheid	25	15	10	10	0	5
	11.1 Seksuele disfuncties	4 870	4 005	3 565	2 070	545	280
	11.2 Genderidentiteitsstoornissen	420	460	515	545	520	845
	11.3 Seksuele stoorn.: overig of NAO	1 785	1 580	1 750	1 530	1 210	1 155
	13 Slaapstoornissen	2 585	2 465	2 625	1 760	1 110	975
	14.1 Periodieke explosieve stoornis	2 465	2 345	3 015	3 055	2 890	2 830
	14.3 Stoorn. impulsbeh.: overig of NAO	7 555	8 095	10 165	8 715	7 155	6 815
Subtotaal		23 205	22 190	24 925	20 755	15 910	15 320
998 Geen of ontbrekende diagnose [998]
	18 Geen of ontbrekende primaire diagnose	86 150	62 415	94 525	76 770	72 385	72 525
Subtotaal		86 150	62 415	94 525	76 770	72 385	72 525
Niet om te zetten
	3 Psychische st. door somatische aand.	3 800	4 115	4 270	3 525	2 780	2 540
Subtotaal		3 800	4 115	4 270	3 525	2 780	2 540
Totalen
Totaal		1 100 170	976 295	994 130	883 590	789 540	784 135
Aantal personen		968 370	873 155	870 100	784 190	701 340	702 635
Nummering van de NZa DSM-5 hoofdgroepen overgemomen van de DSM-5 en Vektis codelijst CL0005-NZA. Op het eind tussen [] de NZa nummering zoals in de Staatscourant Totaalgroepen van DSM-IV hoofd- en detailgroepen zijn cursief weergegeven In het algemeen geldt voor DSM-5 dat een stoornis ten gevolge van gebruik van een middel of een lichamelijk ziekte bij de stoornis wordt geklassifcieerd en niet meer bij het middel of de ziekte. Deze diagnosen zijn daarom op dit niveau niet om te zetten. Dat heeft naar schatting weinig invloed omdat deze niet vaak voorkomen. Bron: CBS Open data: CBS 83709NED
a) Aan Bipolaire-stemmingsstoornissen toegewezen omdat de originele naam is: Bipolar and Related Disorders en de prevalentie dan ook in lijn is met de periode 2017-2021
b) Restgroepen: 8 Dissociatieve stoornissen;11 Stoornissen in de zindelijkheid;12 Slaap-waakstoornissen;13 Seksuele disfuncties;14 Genderdysforie;15 Disruptieve, impulsbeheersings- en andere gedragsstoornissen;19 Parafiele stoornissen;20 Overige psychische stoornissen;21 Bewegingsstoornissen en andere bijwerkingen van medicatie

Het omzetten van NZa hoofdgroepen naar NZa DSM-5 hoofdgroepen kan maar voor een gedeelte. Hier zijn namelijk twee problemen: 1) de DSM-IV hoofdgroepenindeling verschilt van de indeling van de DSM-5. 2) De NZa hoofdgroepen zijn geen geaggregeerde maar geconverteerde groepen met een indeling die op een aantal aspecten dwars door de DSM-IV en DSM-5 indelingen loopt.

NZa DSM-5 hoofdgroepen	NZa hoofdgroepen	n
Tabel 3 Gespecialiseerde ggz: NZa hoofdgroepen omgezet naar NZa DSM-5 hoofdgroepen per jaar (2017-2021)^a)
NZa DSM-5 hoofdgroepen	NZa hoofdgroepen	2017	2018	2019	2020	2021
1 Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen [1]	—	—	—	—	—	—
2 Schizofreniespectrum- en andere psychotische stoornissen [2]	7 Schizofrenie en andere psychotische stoornissen	58 255	58 935	53 250	53 935	57 330
3 Bipolaire-stemmingsstoornissen [3]	9 Bipolaire en overige stemmingsstoornissen	33 835	33 365	31 000	31 015	32 655
4 Depressieve-stemmingsstoornissen [4]	8 Depressieve stoornissen	176 390	181 095	169 455	162 245	163 795
5 Angststoornissen [5]	—	—	—	—	—	—
6 Obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen [6]	—	—	—	—	—	—
7 Trauma- en stressorgerelateerde stoornissen [7]	—	—	—	—	—	—
9 Somatisch-symptoomstoornis en verwante stoornissen [8]	—	—	—	—	—	—
10 Voedings- en eetstoornissen [9]	14 Eetstoornissen	10 050	10 150	10 160	10 510	10 555
16 Middelgerelateerde en verslavingsstoornissen [10]	5 Aan alcohol gebonden stoornis	30 725	31 965	30 745	28 305	29 690
	6 Overige aan een middel gebonden stoornissen	33 410	35 085	34 315	33 245	36 155
Subtotaal		64 135	67 050	65 060	61 550	65 845
17 Neurocognitieve stoornissen [11]	4 Delirium, dementie en amnestische en andere cognitieve stoornissen	19 295	17 500	15 015	12 925	12 145
18 Persoonlijkheidsstoornissen [12]	12 Persoonlijkheidsstoornissen	103 070	102 425	99 100	99 640	101 505
22 Andere problemen die een reden van zorg kunnen zijn [13]	16 Andere aandoeningen en problemen die een reden voor zorg kunnen zijn	625	655	740	575	570
23 Restgroep [14]	11 Restgroep diagnoses	17 070	12 950	14 685	15 640	17 320
998 Geen of ontbrekende diagnose [998]	17 Geen of ontbrekende diagnose	72 650	73 255	73 240	67 865	72 365
Niet om te zetten	1 Aandachtstekortstoornissen en gedragsstoornissen	40 995	43 735	41 075	41 850	44 780
	2 Pervasieve ontwikkelingsstoornissen	33 655	36 855	36 795	37 385	39 860
	3 Overige stoornissen in de kindertijd	1 345	935	1 135	1 340	1 340
	10 Angststoornissen	140 805	151 085	154 280	160 620	173 240
	13 Somatoforme stoornissen	30 600	30 265	26 955	26 175	25 575
	15 Aanpassingsstoornissen	365	415	465	320	350
Subtotaal		247 765	263 290	260 705	267 690	285 145
Totaal		803 140	820 670	792 410	783 590	819 230
Aantal personen		698 980	740 865	716 935	709 540	750 100
Nummering van de NZa DSM-5 hoofdgroepen overgemomen van de DSM-5 en Vektis codelijst CL0005-NZA. Op het eind tussen [] de NZa nummering zoals in de Staatscourant In het algemeen geldt voor DSM-5 dat een stoornis ten gevolge van gebruik van een middel of een lichamelijk ziekte bij de stoornis wordt geklassifcieerd en niet meer bij het middel of de ziekte. Deze diagnosen zijn daarom op dit niveau niet om te zetten. Dat heeft naar schatting weinig invloed omdat deze niet vaak voorkomen. Bron: CBS Open data: CBS 84857NED
a) Voor een detailoverzicht van de relaties tussen NZa hoofdgroepen en (NZa) DSM-5 hoofdgroepen zie https://beta.nl/ggzdiagnosen/#NZADSM5

In Figuur 1 geeft het verloop in de tijd van de gegevens in tabel 2 en 3 grafisch weer. Voor de groepen die in 2017-2011 niet te converteren zijn is een linaire interploatie lijn gebruikt, alsmede voor het jaar 2022 waar Vektis (nog) niets over gepubliceerd heeft.

Tabel 4 laat de verschillen in aantal diagnosen in NZa DSM-5 hoofdgroepen in 2023 vergeleken met 2016 en 2021 voor zover mogelijk. Er is sprake van een enorme verschuiving en een grote daling. Dat is ook te zien in de vergelijking, voor zover dat mogelijk, tussen 2023 en 2021.

					Verschil in 2023 ten opzicht van
Tabel 4 Gespecialiseerde ggz: Aantal diagnosen in NZa DSM-5 hoofdgroepen: 2023 vergeleken met 2016 en 2021
	NZa DSM-5 hoofdgroepen	Aantal			Aantal		Percentage
	NZa DSM-5 hoofdgroepen	2016	2021	2023	2016	2021	2016	2021
	1 Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen [1]	67 025		85 000	17 975		21%
	2 Schizofreniespectrum- en andere psychotische stoornissen [2]	59 685	57 330	48 000	−11 685	−9 330	−24%	−19%
	3 Bipolaire-stemmingsstoornissen [3]	34 600	32 655	24 000	−10 600	−8 655	−44%	−36%
	4 Depressieve-stemmingsstoornissen [4]	170 385	163 795	146 000	−24 385	−17 795	−17%	−12%
	5 Angststoornissen [5]	66 045		77 000	10 955		14%
	6 Obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen [6]	10 535		11 000	465		4%
	7 Trauma- en stressorgerelateerde stoornissen [7]	55 940		93 000	37 060		40%
	9 Somatisch-symptoomstoornis en verwante stoornissen [8]	28 750		23 000	−5 750		−25%
	10 Voedings- en eetstoornissen [9]	9 825	10 555	10 000	175	−555	2%	−6%
	16 Middelgerelateerde en verslavingsstoornissen [10]	66 465	65 845	63 000	−3 465	−2 845	−6%	−5%
	17 Neurocognitieve stoornissen [11]	23 655	12 145	8 000	−15 655	−4 145	−196%	−52%
	18 Persoonlijkheidsstoornissen [12]	100 320	101 505	75 000	−25 320	−26 505	−34%	−35%
	22 Andere problemen die een reden van zorg kunnen zijn [13]	520	570	0	−520	−570
	23 Restgroep [14]	15 320	17 320	18 000	2 680	680	15%	4%
	998 Geen of ontbrekende diagnose [998]	72 525	72 365
	Niet om te zetten	2 540	285 145
		784 135	819 230	681 000
Vektis heeft (nog) geen cijfers gepubliceerd over 2022. Voor 2023 is de diagnosehoofdgroep 'Geen of ontbrekende diagnose' (nog) niet beschikbaar. Nummering van de NZa DSM-5 hoofdgroepen overgenomen van de DSM-5 en Vektis codelijst CL0005-NZA. Op het eind tussen [] de NZa nummering zoals in de Staatscourant. Bronnen: CBS Open data: CBS 83709NED en CBS 84857NED. Vektis: Factsheet GGZ d.d. 06/01/2025.

En tot slot in Figuur 2 een overzicht van het totaal aantal diagnosen in hoofdgroepen en het totaal aantal personen per jaar van 2011 tot en met 2023.
Dit zijn de aantallen personen die dat jaar in de sggz werden behandeld, zie ook Laatste cijfers DBC-gefinancierde GGZ

Enkele conclusies

Alle hoofdgroepen van 2023 zijn met 2016 (na omzetting) te vergelijken. Er is sprake van een enorme verschuiving tussen groepen en een grote daling in het totaal. Dat is ook te zien in de vergelijking, voor zover dat mogelijk, tussen 2023 en 2021. Deze verschillen zijn zo groot en met de beschikbare gegevens niet goed te duiden dat nader onderzoek noodzakelijk is.

De informatievoorziening is beneden peil. DSM-5 diagnose informatie wordt op detailniveau geregistreerd maar niet verzameld. Voor een gedifferntieerd beeld zou dat ook verzameld moetn worden zoals van 2011-2016 wel gebeurde. De informatie over de ggz hoort niet alleen af te hangen van wat de marktmeester NZa nodig heeft om de martk te reguleren.

De overgang in 2022 naar NZa DSM--5 hoofgroepen en de grote verschillen tussen groepen hebben ook gevolgen voor de risicoverevening. Daar spelen de NZa hoofdgroepen: 2 Pervasieve ontwikkelingsstoornissen, 8 Aan alcohol gebonden stoornis em Overige aan een middel gebonden stoornissen, 10 Schizofrenie en andere psychotische stoornissen,12 Bipolaire en overige stemmingsstoornissen, 14 Persoonlijkheidsstoornissen, en 16 Eetstoornissen een belangrijke rol in het vereningscriterium diagnosekostengroepen psychische aandoeningen (DKG’s). De Pervasieve ontwikkelingsstoornissen zijn niet om te zetten vanf 2022 naar de jaren daarvoor. Voor de andere geldt met uitzondering van verslaving en eetstoornisen dat de aantallen enorm zijn teruggelopen. ten opzicht van 2021 met respectievelijk: -24%, -44%, -34%,

Ggz zonder diagnosen

12 November 2024 Theo Broekman

In de NZa regeling voor de ggz 2025 vervalt de verplichting om een DSM-5 diagnose vast te leggen. Dit heeft twee vergaande gevolgen. Ten eerste is er over de ggz vanaf 2025 geen informatie meer beschikbaar is die gebaseerd is op een internationaal gestandaardiseerd classificatiesysteem. We zijn terug in de situatie van de jaren 60: “In preparation for ICD-8 in 1965, the WHO recognized the wide disparity in different national nomenclatures and lists of mental disorders used throughout the world. The WHO commissioned a British psychiatrist— Erwin Stengel— to survey all the major national and academic classifications available at the time as the basis for proposing a feasible international mental disorder classification in future editions of the ICD” (Regier at al. 2020).

en tweede is de aanspraak op vergoeding van ggz zorg gebaseerd op een diagnose. Geen diagnose: geen vergoeding. Dit bepaalt het Zorginstituut. Het Zorginstituut heeft ook een duidelijk standpunt over de toekomst (link geupdate miv 21 januari 2025): “Met het Zorgclustermodel is het niet mogelijk het juiste zorgdomein of bekostigingskader te duiden. Het is ook niet mogelijk het wettelijke criterium ‘stand van de wetenschap en praktijk’ aan de hand van zorgclusters uit te leggen. Dit geldt dus ook voor de huidige zorgvraagtypen. Het duiden van de aanspraken op basis van de DSM-classificatie - hoewel niet ideaal - is wel mogelijk.”

In 2020 schreef de NZa nog dat de DSM-hoofdgroep onder andere nodig is het voor het uitoefenen van toezicht op artikel 35 en 36 wmg en op de uitvoering van de risicoverevening . Ook gebruikt de NZa de DSM-hoofdgroepen bij de wachttijden registratie .

Voor de specialistische ggz zou de DSM-5 natuurlijk gewoon verplicht moeten blijven. Of natuurlijk de ICD-10, die zeer compatibel is met de DSM-5. De (andere) medisch specialistische zorg gebruikt ook de ICD-10 die een wereldwijde standaard is. Zo kan de informatievoorziening (ook voor de WHO) goed op orde blijven en kunnen vergoedingsaanspraken fatsoenlijk geborgd worden en kan inzicht en toezicht gewoon doorgaan.

Regier DA, Goldberg DP, Reed GM, Üstün BT. DSM-5 and ICD-11 classifications. In: Geddes JR, Andreasen NC, Goodwin GM, eds. New Oxford Textbook of Psychiatry. Oxford University Press; 2020:51-61. doi:10.1093/med/9780198713005.003.0007

DBC-gefinancierde GGZ: Update met CBS cijfers tot en met 2021

6 Juni 2023 Theo Broekman

Op 27 februari 2023 heeft het CBS de dataset 84857NED over DBC-gefinancierde CBS geactualiseerd met cijfers over 2020 en 2021. Door deze dataset te combineren met 83709NED kunnen wij nu overzichten presenteren van cijfers van 2011-2021 over aantallen personen en diagnoses in de DBC-GGZ. Zoals verderop uitgelegd wordt alleen nog diagnose informatie opgehaald op niveau van NZAhoofdgroepen. Dat is natuurlijk een enorme verarming van de klinisch epidemiologische informatie over behandeling in de GGZ. Te vrezen valt dat met de invoering van het zorgprestatiemodel en de daarmee gepaard gaande zorgvraagtypering zelfs ook deze summiere informatie over een aantal jaar niet meer beschikbaar zal zijn: blijft een DSM-diagnose verplicht? De vraag of een diagnose verplicht blijft, lijkt ons een belediging van de vakmensen die in de GGZ werken. Overigens kondigt het CBS al het einde van deze dataset aan: "Wanneer komen er nieuwe cijfers? Het DBC systeem in de GGZ is per 1 januari 2022 afgeschaft. Eind 2023 worden de cijfers van 2020 en 2021 definitief gemaakt. Hierna wordt de tabel stopgezet."

De cijfers laten zien dat het totaal aantal personen na een scherpe daling van 2011 tot 2015, vanaf 2015 ongeveer constant blijft. Absoluut is het aantal personen in 2021 boven de top van 2018, per 100 000 inwoners onder het niveau van 2018. Bij de hoofdgroepen is een stijgende lijn te zien bij angststoornissen, pervasieve stoornissen, en een lichte bij eetstoornssen. Een dalende lijn is te zien bij de groep: delirium, dementie, amnestische en overige cognitieve stoornissen.

Meer informatie over uitvoering van het onderzoek voor 84857NED is hier te vinden

Totaaloverzicht 2011-2021

Figuur: DBC-gefinancierde GGZ Aantal personen en aantal personen per 100 000 inwoners per jaar 2011-2021 DBC-gefinancierde GGZ Aantal personen per 100 000 inwoners

Overzicht per diagnose NZAhoofdgroep

Geen informatie meer beschibaar over diagnosen in de GGZ

20 Februari 2019 Theo Broekman

NZa stopt met verzamelen van informatie over diagnosen in de GGZ

Per 15-4-2019 stopt de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) met het verzamelen van informatie over diagnosen in de GGZ. In Verplichte aanlevering minimale dataset gespecialiseerde ggz - NR/REG-1829 staat dat per 15-4-2019 alleen nog 14 hoofdgroepdiagnosen deel uitmaken van de minimale dataset. De NZa heeft geconcludeerd dat het verzamelen van informatie over diagnosen voor het uitvoeren van haar wettelijke taken niet nodig is.

Volgens de Informatiekaart DIS (landelijke dbc-informatiesysteem) zorgt de NZa voor veilige opslag en beheer van GGZ data in het DIS. Vervolgens verzorgt de NZa wettelijk vastgelegde data-uitleveringen aan de volgende publieke afnemers:

Het ministerie van VWS gebruikt de data voor beleidsvoering en analyse van de bekostiging en financiering van zorg.
Het CBS gebruikt de data voor statistische analyses van de Nederlandse zorg.
Het Zorginstituut Nederland gebruikt de data voor het beheer, de kwaliteitsverbetering, het fondsbeheer en de risicoverevening van het pakket verzekerde zorg.

Het niet meer verzamelen van informatie over diagnosen, heeft dus ook voor anderen gevolgen. De NZa zegt hierover: ”Het klopt dat sommige informatie gedeeld wordt met andere partijen, maar de AVG biedt geen ruimte om informatie binnen te halen puur met als doel om de informatie te delen met andere partijen. Wij begrijpen dat er straks minder diagnose informatie beschikbaar is, maar voor onze analyses volstaat de informatie op hoofdgroep niveau.” (email d.d. 27/12/2018) Sommigen juichen deze ontwikkeling toe. Zij van mening zijn dat het verzamelen van informatie over diagnosen (in de GGZ) onrechtmatig is omdat het persoonsgegevens betreft, zie bijvoorbeeld een artikel waar de NZa als Rupsje Nooitgenoeg wordt gekarakteriseerd.

Omdat de NZa de enige partij is die landelijk informatie over diagnosen in de GGZ verzamelde zal deze infomatie niet neer beschikbaar zijn Ook dat zal niet iedereen verontrusten omdat niet iedereen waarde hecht aan het psychiatrisch diagnostisch classificatiesysteem, de DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders).

Feit is dat de verzekerde aanspraken op geneeskundige GGZ volgens de zorgverzekeringswet en de bekostiging van de geneeskundige GGZ zijn gebaseerd op de DSM-5.

Daarom moeten zorgverleners gegevens over de diagnose blijven vastleggen. De Regeling gespecialiseerde geestelijke gezondheidszorg - NR/REG-1927 waarin in Artikel 51.3.4 Vastleggen diagnose wordt voorgeschreven dat de DSM-5 classificatie volledig op de vijf assen dient te worden gedaan, blijft gewoon van kracht. Alleen verzamelt de NZa deze gegevens niet meer.

Hoe verhouden de NZA diagnosehoofdgroepen zich tot de DSM-5?

Om inzicht te krijgen in de gevolgen van het alleen nog maar verzamelen van 14 NZa diagnosehoofdgroepen, hebben wij twee overzichten gemaakt.

NZA diagnosehoofdgroepen naar DSM-5 hoofdgroepen, subgroepen en ICD-10 codes

Diagram 1 gaat uit van de NZA diagnosehoofdgroepen. Het laat zien welke DSM-5 hoofdgroepen, subgroepen en ICD-10 codes binnen een NZA diagnosehoofdgroep vallen. Voor de ICD-10 codes is ook aangegeven of de diagnose binnen de verzekerde zorg van de geneeskundige GGZ valt. Dit diagram geeft vooral inzicht in de diagnosen(groepen) die opgaan in de hoofdgroepen en dus niet meer zichtbaar zijn. Om een paar diagnosegroepen die “verdwijnen” te noemen: Aandachtsdeficiëntie-/hyperactiviteitsstoornis (in 1. Aandachtstekort- en gedragsstoornissen), Obsessieve-compulsieve stoornissen, Posttraumatische- stressstoornis (beiden in 10. Angststoornissen).

DSM-5 hoofdgroepen, subgroepen en ICD-10 codes naar NZA diagnosehoofdgroepen

Diagram 2 gaat uit van de DSM-5 hoofdgroepen en laat zien welke subgroepen en ICD-10 codes daaronder vallen. Geheel rechts laat het diagram zien welke NZA diagnosehoofdgroepen het betreft. Dit diagram geeft vooral inzicht in inconsistenties tussen de DSM-5 en de indeling die de NZA hanteert. Zo is hier in een oogopslag te zien dat bijvoorbeeld de DSM-5 hoofdcategorieën Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen en depressieve stoornissen in vier verschillende NZA diagnosehoofdgroepen voorkomen. De enige NZA diagnosehoofdgroep die een 1-op-1 relatie met een DSM-5 hoofdgroep heeft is 3. Bipolaire stemmingsstoornissen.

Conclusie

Deze diagrammen laten zien dat veel informatie over aandoeningen die in de GGZ behandeld worden verdwijnt in grove hoofdcategorieën die niet consistent zijn met DSM-5 hoofdcategorieën. De NZa verzamelt per 15 april 2019 alleen nog maar haar eigen (DBC) diagnosehoofdgroepen. Het zou goed zijn als er een oplossing gemaakt wordt voor de informatieleemte die gaat ontstaan.

DBC-gefinancierde GGZ: Informatie over diagnosegroepen

25 Oktober 2019 Theo Broekman

De overzichten van DBC-gefinancierde GGZ zijn gebaseerd op de CBS Open datasets: 81612NED en 83711NED. Een algemene toelichting van het CBS is hier te vinden. Specifieke en detailinformatie is voor de zorgtrajecten hier 81612NED en voor de personen hier 83711NED te vinden. De door ons gemaakt overzichten geven een handzaam en makkelijk beschikbaar overzicht.

De overzichten per diagnosegroep op subgroepniveau geven ook een idee wat niet meer mogelijk is omdat de NZa alleen nog informatie op hoofdgroepenniveau ophaalt. Zie voor meer details hierboven.